Zijn we toe aan een ander woord voor natuur?

Het woord natuur is voor veel mensen positief geladen. 8 van de 10 mensen geeft aan een goed gevoel te hebben bij ‘natuur’, zo blijkt uit onderzoek van Motivaction (2021). Ook heeft het gebruik van het woord natuur het voordeel dat iedereen er iets anders onder verstaat: de een ziet het oerwoud in Afrika voor zich, de ander de vlinder op zijn balkon, weer een ander de afgelegen plek waar hij elk jaar de tent opzet. Juist omdat het zo’n verzamelbegrip is, verbindt het verschillende groepen in plaats van dat het de geesten scheidt. Dat is ook wel eens fijn.

Toch bekruipt me steeds vaker de gedachte dat het gebruik van het woord natuur ook een flink nadeel heeft. Want: het knipt mens en natuur los van elkaar, natuur wordt een object buiten onszelf. Terwijl het juist goed zou zijn voor de aarde als wij mensen beseffen dat we één geheel vormen met de natuur – en daar dus maar beter goed voor zorgen.

Vier alternatieven voor ‘spreken over de natuur’

Kunnen we, zo vraag ik me af, woorden vinden en gaan gebruiken om de verbondenheid tussen mens en natuur te benadrukken? Een alternatief vinden voor spreken over ‘de natuur’? Ik heb vier suggesties:

1. Altijd specifiek zijn als het gaat om dieren, planten, landschappen.

We reserveren het woord natuur voor als we het grote geheel willen aanduiden, dus waar wij mensen onderdeel van zijn (in het algemeen). Voor de rest worden we specifiek. Dus in plaats van: ‘We gaan hier de natuur beschermen’ zeggen we: ‘We gaan dit beukenbos beschermen, deze duinvalleien, dit hoogveen, deze weidevogels, deze insecten…’ .

2. Niet de natuur anders definiëren, maar de mens.

We volgen de schrijfwijze van filosofe Eva Meijer: zij spreekt consequent van ‘mensen en andere dieren’. Zo schaart ze mens en dier in hetzelfde kader en dat maakt de verwantschap direct voelbaar. We zouden deze schrijfwijze kunnen overnemen als we het hebben over mensen.

3. Woorden gebruiken die uitdrukken dat de natuur de basis is van ons bestaan.

We gebruiken een alternatief woord dat de verbinding met ons eigen bestaan benadrukt. In plaats van natuur zeggen we: ‘We gaan hier onze leefruimte / onze bronnen / onze bestaansgrond beschermen’. Of we zetten op een bord bij de ingang van een natuurgebied: Welkom thuis! Misschien dat mensen hier ‘jeuk’ van krijgen, maar het is een optie 🙂

4. Aarde of planeet.

Tot slot kunnen we het vaker over ‘de aarde’ hebben of ‘de planeet’ in plaats van ‘de natuur’. Want ons eigen huis staat op de aarde/planeet, dus we voelen dan meer wat er ook voor ons op het spel staat als het niet goed gaat met die aarde.

Is dit een beetje vergezocht allemaal? Ik meen van niet, want taal bepaalt sterk hoe we zaken beleven en daarmee wat we doen. Taal schept en stuurt ons.

Ook ideeën?

Heb je ook ideeën voor ‘nieuwe taal’ rond het thema natuur? Laat het weten. Stuur een berichtje aan m.koffijberg@delynx.nl.

Dit is de derde blog in een serie over de vraag: hoe kun je werken aan meer bewustwording van het belang van natuur? Lees hier de andere twee blogs: Nederlanders houden van natuur – is dat een valkuil? en Natuur: een moetje of gaan we ervoor? De blogs zijn gebaseerd op de resultaten van een opdracht van het ministerie van LNV.